Temerin

Znatiželja, ljubav prema prirodi, putovanjima, interesovanje za nova mesta, traženje interesantnih informacija o svakom mestu je nešto što me čini srećnom, ispunjava. Tako sam otkrila da se ne mora daleko ići da bi videli lepe predele, interesantne građevine. Sve to nam se nalazi ispred nosa, samo treba dobro gledati, malo pročačkati po internetu i eto avantura koliko hoćeš. Neko bi pomislio da u malom mestu nema bog zna šta da se vidi, a evo primer da itekako ima.

Temerin je grad i središte istoimene opštine u Vojvodini. Opština Temerin se sastoji iz mesta Temerin, Bački Jarak i Sirig. U pisanim dokumentima, Temerin se prvi put spominje1332. godine u papskoj priznanici upućenoj Laurentiju de Temeriju, katoličkom župnom svešteniku, zbog plaćanja papskog poreza, po kojem je dobio ime. Temerin je bio deo kraljevine Ugarske (lat. 'Regnum Hungariae', мађ. Magyar Királyság) do Mohačke bitke 1526. godine. Nakon te godine je deo Otomanskog carstva. U to vreme se u u Bačku i Temerin doseljava srpsko stanovništvo.

Crkva u Temerinu bila je izgrađena od cigle za razliku od mnogih sela u kojima su  crkve tada bile od drveta—brvnare. Crkvu je gradio Johan Milner, a na tome je insistirao i radove usmeravao episkop Bačko-Segedinske eparhije Visarion Pavlović.

Osnovnu školu pri crkvi je pohađao književnik, profesor bogoslovije, gornjokarlovački episkop Lukijan Mušicki, koji je rođen u Temerinu 1777. godine. Bio je prijatelj i saradnik Vuka Stefanovića Karadžića, a Vuku je predložio sadašnji izgled slova „đ”.

Temerin, po nezvaničnim podacima, ima najdužu ulicu u Srbiji, a time se isticao i u prethodnoj SFRJ. Današnja Novosadska ili nekadašnja ulica Maršala Tita, duga je 12,5 km. Kada se dolazi iz pravca Novog sada, prvo se ulazi u Bački Jarak u kome ulica počinje i ima 142 kućna broja, a pri ulasku u Temerin brojevi ponovo kreću iz početka od broja 2 pa do 694. Novosadska ulica dugo je bila prva stanica poštanskih kočija koje su dolazile iz Beča, pa su preko Petrovaradina išle za Temišvar i Brašovan.

Osim kompleksa bazena sa lekovitom, termalnom vodom temperature 39°C izgrađenim 1985., tu je i Vinski salaš „Vindulo“, Park prirode „Jegrička“ (proglašen 2005.), jedini hotel u opštini i vojvođanski restoran sa nacionalnom kuhinjom „Moja čarda“, mini zoo vrt, Bucin salaš, elegantan dvorac Sečen (iz 1795.) okružen Starim parkom koji se prostire na 20 jutara, Zavičajna kuća „Tájház“ u čijim se objektima u dvorištu nalazi se umetnička galerija i prostor gde članovi Udruženja likovnih stvaralaca TAKT iz Temerina održavaju umetničke radionice.

Dvorac Sečen je izgradila porodica Sečenji, tačnije grof Karolj Sečenji. Grof Karolj Sečenji je bio vlanik dvorca i cele pustare Temerin. Porodica Sečenji je prodala Temerin i Kaštel trgovcu Antalu Fernbahu iz Apatina tokom druge polovine 19. veka. Ana i Petar Fernbah su bili naslednici i držali su kompletan Temerin sve do 1920. godine i agrarne reforme Kraljevine Srba, Hrvata i Slovenaca. Porodica Fernbah je imala značajne industriske objekte i velike komplekse zemlje u Bačkoj, Banatu i okolini Segedina i Mađarskoj krajem XIX i početkom XX veka. Nakon agrarne reforme Fernbahovi prodaju dvorac porodici Matković, koja je dvorac zadržala do kraja drugog svetskog rata, kada im je nacionalizacijom oduzet. Nakon nacionalizacije u zgradi je bila smeštena Uprava narodnih odbora. Danas se u dvorcu nalazi srednja tehnička škola „Lukijan Mušicki“. Park oko dvorca je pretvoren u školsko igralište i u gradski park. Pomoćni objekti, letnjikovac i fontana dvorca su pretvoreni u kafić, koji više ne radi. Nekada je celokupno imanje u okolini dvorca zauzimalo površinu od 13 jutara. Dvorac je značajno kulturno dobro.

Najbolji baštovani napravili su prelep park za vreme Sečena, koji su Fernbahovi kasnije proširili na deset jutara. Zid od cigala i šanac zaklanjali su park od spoljašnjeg sveta. Bašte su bile pune cveća, ukrasnog bilja i vodoskoka. Od početka 20. veka baštu zasađenu biranim i neobičnim drvećem ukrašavaju fontana i razne skulpture. Temerinski dvorac je kao značajno kulturno dobro stavljen pod zaštitu 1949. godine, dok je park zaštićen 1977. godine. 

17.10.2021.