Zmajevo

Katastarski najveće naselje u Vrbaškoj opštini, Zmajevo je i među najstarijim, o čemu svedoče razni pisani dokumenti, kao i predanja i legende o nastanku sela. Pod imenom Ker pominje se u dokumentu iz  1267. godine i bilo je naseljeno mađarskim i nemačkim življem. 

Prema nekim izvorima, taj naziv odnosio se na šire područje Bačke, na teritoriju od Bača, pa sve do granica današnjeg Zmajeva.
Selo 1317. godine postaje dvorsko dobro i darovano je vlastelinu.
Srbi su ga naselili 1698, a već 1703, osnovana je prva srpska škola.
U to vreme, pored Srba, u selu su živeli Nemci i Madari. Godine 1793. osnovana je mađarska, a 1840., nemačka škola, pa su odatle i  nazivi mesta: Alt – Keer 1853., O-Ker 1854-1984, Stari Ker 1859-1897, O ili Nagy, Alt ili Gross Ker 1864, Ker Stari 1905, Oker 1905-1922. godine, Pašicevo od 1922-1946. i Zmajevo (po pesniku Jovanu Jovanoviću – Zmaju) od 1947. godine, do današnjih dana.
Pored poljoprivrede kao glavnog zanimanja i izvora prihoda Zmajevo je imalo i poznatu kudeljaru i ciglanu, a u vreme procvata između dva rata postojalao je lepo uređeno javno kupatilo, bazeni, teniska igrališta, dva konjička kluba, sokolsko društvo, dva fudbalska kluba, kasnije čitaonica, biblioteka, bioskop... Meštani s ponosom ističu da je selo do 1964. bilo sedište opštine, te da su u to vreme imali malu bolnicu i porodilište, kao i banju u kojoj su se lekovitom sumpornom vodom lečili ljudi iz svih krajeva Jugoslavije, kao i inostranstva.
Postoje dve legende o prvobitnom nazivu Ker, koje je zabeležio bivši učitelj Lazar Andrić. Prema jednoj, nomadi su lutajući Panonskom nizijom naišli na ovo mesto prekriveno ritovima i gustim žbunjem, a kako bi otišli po ostatak plemena i pronašli odabrano mesto, kopaju duboku jamu i u nju ubacuju psa, koga će posle pronaći po lavežu. Druga legenda kaže da je prva prinova nastanjenog plemena bila štenad plemenite kuje, a pošto su stočari cenili pse, za uspomenu na prvu prinovu, selu daju ime Ker. Za ovo mesto vezuju se istorijska imena Stari Ker, Oker, Ker Stari, Bačka Dobra i Pašićevo. Prvi stanovnici ovog mesta veruje se da su bili lutajući nomadi, koji su odluku da se nastane na teritoriji današnjeg Zmajeva odabrali zbog plodnog zemljišta i reke, koja je kasnije dobila ime Jegrička, a i danas je od vitalnog značaja za selo.
Zmajevo se nalazi i na idealnom geografskom položaju, danas zapadnim obodom sela prolaziće međunarodna, veoma frekventna, pruga Beograd-Novi Sad-Subotica-Budimpešta(koja je zbog brzog voza trenutno u fazi obnove), a istočnim i autoput. Zbog ovakvog položaja u Zmajevu je razvijen dinamičan život,međutim kao i u drugim manjim mestima, zbog pada životnog standarda, poslednjih nekoliko decenija primetan je pad nataliteta i oseti se odlazak mladih u grad.
Prilikom kopanja prvog arteškog bunara u Zmajevu, davne 1914. godine, potekla je žuta voda neobičnog ukusa. Utvrđeno je da voda ima lekovita svojstva, a u selu je ubrzo napravljena banja, od koje je danas ostala samo česma.
"Narodno kupatilo" u Zmajevu osnovano je 1926. godine. Ipak, iako veliki turistički potencijal, koji se najviše koristio između dva rata, kada je postojalo uređeno banjsko lečilište sa organizovanom medicinskom službom , uređenim kupatilima i pansionima za goste, danas se izvor sveo na jednu česmu u centru sela.
Često se na ovoj česmi mogu zateći stanovnici sela sa kanisterima, ali dolaze i ljudi iz celog regiona, a za lekovitost ove vode bili su zainteresovani i Nemci, Finci i Holanđani, pa ipak projekat još nije urodio plodom. Danas to „tečno zlato“ kao ga još nazivaju, odlazi u Jegričku. Iako je bilo potencijalnih ulagača, čini se da nije bilo dovoljno sluha za njihove namere.
Na osnovu dosadašnjih analiza, iako se sumporna voda još uvek ne tretira kao lek, ustanovljeno je da ima razna blagotvorna dejstva. Zdravstvena blagotvornost zmajevačke žute vode nije sporna jer prema svim dosadašnjim analizama, rađenim tokom minule dve decenije, potvrđena su njena mnogostruka lekovita svojstva, ne samo za lečenje oboljenja digestivnog trakta, već i mnogih drugih bolesti, u prvom redu raznih oblika reumatizma, neuralgije, kožnih i ginekoloških oboljenja. Stariji stanovnici Zmajeva pamte da su na terapiju dolazili ljudi u invalidskim kolicima i na štakama, da bi posle nekoliko nedelja terapije bili u stanju da se kreću bez ikakvih pomagala. Kažu da je mnogo štaka ostalo posle zatvaranja lečilišta, što je dokaz koliko je ljudi bilo izlečeno(došli na štakama ,a otišli bez ovih pomagala). Zmajevčani se već decenijama nadaju da iako javnog kupatila više nema, a bazeni su zatrpani pod seoskom samoposlugom, da će se u selu ponovo otvori lečilište kao što je Kanjiža, Vrdnik ili Melenci.
Zmajevo ima i jezera, koja su nastala eksploatacijom gline za potrebe ciglane u Zmajevu u Južno-bačkom okrugu što jezeru daje jednu posebnu svetlu boju, kao i ribi koja se u njemu nalazi. Od 2014. godine upravljanje najvećim jezerom je preuzelo Udruženje ribolovaca „Šaran“ iz Zmajeva, na čelu sa iskusnim ribolovcima i što je najbitnije, pravim ljubiteljima prirode koji se trude da od jezera naprave pravu oazu odmora, relaksacije i sportskog ribolova. Površina jezera je 6ha i ima 14 velikih i komotnih bokseva za pecanje, dok je prosečna dubina jezera 2m. Na jezeru se peca šaran, amur, som, smudj i štuka. 
Jezera se pune prirodno iz 26 izvora dok ih od reke Jegričke deli 20 metara zemlje.
Kao i mnoga druga stara mesta i Zmajevo ima starih i lepih građevina. Pravoslavna  Crkva Sv. Nikolaja sagrađena je 1793. godine.
Staro zdanje Mesne zajednice, izgrađeno je 1905. godine.
Šteta što ovo mesto ima tako velike potencijale da bude pravo turističko i banjsko lečilište, koji još uvek čekaju da budu iskorišćeni.

18.09.2022.