Smederevska tvrđava građena je tolikom brzinom da su njeni graditelji umirali od iznemoglosti, a narod je krivca za tragedije pronašao u despotici Jerini (Irina Kantakuzin) i nazvao je “prokleta”
Smederevska tvrđava je jedna od najvećih srednjovekovnih ravničarskih tvrđava u Evropi i poslednje veliko delo srpske arhitekture iz ovog perioda.
Smederevska tvrđava sastoji se iz Velikog i Malog grada. Mali grad su zapravo ostatci nekadašnjeg dvorca u kome je živela despotova porodica i plemstvo. Veliki grad podignut je nešto kasnije i u njega se sklanjalo stanovništvo prilikom turskih osvajanja.
O zidanju ove tvrđave postoje mnoge legende i predanja koja i danas možete čuti od meštana i lokalnih vodiča. Jedna od njih kaže da je despot Đurađ Branković usnio san u kome mu je rečeno da se novi grad mora nalaziti na reci i da je posle toga naredio podizanje tvrđave na ušću reke Jezave u veliki Dunav. Tokom izgradnje grada kamen je donošen iz Viminacijuma, sa Kosmaja i iz tvrđave Ram na Dunavu. Zbog velike brzine kojom je smederevska tvrđava građena, mnogi graditelji su umrli od iznemoglosti radeći na građevini. Za glavnog krivca, narod je proglasio despoticu Jerinu – ženu despota Đurđa kojoj je i do danas ostalo ime “prokleta”. Tako je verovatno i nastala legenda o blagu koje je ona, pre nego što su osvajači prodrli u utvrđenje, zakopala negde na teritoriji tvrđave, da ga nikada ne nađu. Postoje brojne legende o Jerini i svima poznat stih ''Grad gradila prokleta Jerina''. Grad je gradila i kletvu zaradila. Ohola Jerina, surova žena koja je od gladnog naroda uzimala jaja i koristila ih kao vezivni materijal za gradnju svog dvorca, ljude koji su odbijali kulučenje na dvorcu, odrubila bi im glave i zazidala u dvorac. Jerina se kasnije zamonašila, umrla je u Rudniku, a veruje se da je njen sin Lazar otrovao. Mišljenje je podeljeno, ima pisanih materijala gde se navodi da je Jerina ipak bila plemenita majka, dobra žena, podrška Đurđu, da je njihova ljubav bila jaka, jer ipak iz nje nastade petoro dece: Todor, Grgur, Stefan, Lazar i Katarina. Kao i to, da motivi zbog kojih su morali da postupaju onako kako su postupali, nisu potekli iz pohlepe i zla, već iz nastojanja da pomognu srpskom narodu.
Smederevska tvrđava je bila dvor, utočište i srpska prestonica, zbog čega su Smederevci izuzetno ponosni. Ono što mu daje vrednost i autentičnost jeste to da je jedini srpski srednjevekovni dvor čije su temelje gradili Srbi, ostale tvrđave podigli su ili Turci ili Austrougari.
Smederevo je imalo dvorskog kompozitora skoro 200 godina pre ostatka Evrope. Kir Stefan Srbin je na dvoru despota Đurđa Brankovića u Smederevu, u 15. veku komponovao dela u najlepšem maniru srednjovekovne vizantijske i crkvene muzike. Bio je liturijski kompozitor, ali je komponovao i muziku za potrebe dočeka gostiju dvora.
Dvor u Smederevu bio je sastajalište bugarskih i grčkih književnika, prepisivača i sastavljača originalnih dela srpske srednjovekovne književnosti. Konstantin Filozof je u Smederevu napisao Žitije Stefana Lazarevića. Od 1428. do 1459. godine, ovde su napisane čak dvadeset četiri knjige.
Smederevska tvrđava ima trougaoni oblik i 25 visokih kula po kojima je i danas prepoznatljiva. Ona je dugo odolevala osvajačima. Kada je 1459. godine konačno pala pod tursku vlast, bio je to i kraj srednjovekovne srpske države.
Smederevska tvrđava je bila izuzetno očuvana sve do sredine XX veka. Tada se, tokom II svetskog rata, tu desila velika eksplozija municije koja je oštetila tvrđavu i uništila ogroman deo Smedereva.
Nezavisne procene govore o broju poginulih između 1.200 i 2.500. Eksplozija minsko-eksplozivnih sredstava, goriva i municije u krugu smederevske tvrđave je po snazi i posledicama bliska nesreći u kanadskom gradu Halifaksu koja se smatra najvećom eksplozijom koja nije izazvana ratnim dejstvima. Zovu je i Srpska Hirošima.
1946. godine tvrđava je stavljena pod zaštitu države, a njena konzervacija i dalje traje.
Iako njeni temelji nisu trebali da budu potopljeni, Smederevska tvrđava je klasifikovana kao vodena tvrđava jer je njeno unutrašnje utvrđenje potpuno okruženo vodom.
Smedervska tvrđava bila je dom nebrojenim legendama starih vremena i ostala upamćena kao poslednja prestonica
srednjevekovne Srbije.
Ništa veće od smederevske tvrđave Srbi nismo napravili. Tek više od 500 godina kasnije, u 20. veku, srpski narod je smogao snage da napravi objekte slične veličine, kao što su: Novi Beograd, HE "Đerdap", auto-put, i opet u Smederevu - Železara.
03.09.2022.
Нема коментара:
Постави коментар