Skadarlija je jedna od najstarijih i najlepših ulica Beograda. Pored prelepe kaldrme, rasvete i samog ambijenta, takođe je krasi veoma veliki broj restorana. To je ulica koja nikada ne spava, a uveče dobija poseban sjaj i tek tada kreće da se budi, te je postala broj jedan za noćni život kafanskog tipa.
Skadarlija traje vekovima i svi restorani u njoj imaju posebnu priču.
Tri šešira- je restoran koji je otvoren davne 1864. godine. u kući u kojoj je prethodno bila zanatska radionica, čiji su zaštitni znak bila tri plehana šešira. 1901. godine kada je srušena kafana Dardaneli koja je bila mesto okupljanja beogradskih boema, noćni život tadašnjeg Beograda premešta se u Skadarliju, naročito u Tri šešira. Mnogi poznati beogradski umetnici i pisci su u ovoj kafani pisali i pevali. U Skadarliji su tada kovane zavere, izdavani časopisi i pisane pesme. Kroz 3 šešira tada su prošli Đura Jakšić, koji je stanovao preko puta kafane, Branislav Nušić, glumac Čiča Ilija Stanojević, Tin Ujević... U novije vreme restoran je ugostio kralja Huana Karlosa, Džordža Buša, Vili Branta...
Dva jelena- davne 1832. nastao je jedan od najlepših restorana koji i dan danas predstavlja jedan od vodećih restorana boemskog života. Sam naziv restorana ukazuje koliko je restoran bogat tradicijom. Mnoge legende su bili gosti ovog restorana.
Šešir moj- kafana je otvorena 1990. godine i samim tim je realtivno mlad restoran, ali je u rangu najboljih i najluksuznijih kafana u srcu Skadarlije. Nalazi se na adresi Skadarska 21
Mali Vrabac - Nalazi se u srcu Skadarlije i takođe je jedan od vodećih restorana.
Najpoznatiji moto boemskog života je da ne treba ispuniti život godinama, već godine životom.
Skadarlija je postala boemski deo Beograda, krajem 19. i početkom 20.veka kada su se u ovaj deo grada doselili glumci, pisci i slikari, a skadarlijske kafane prerasle u stecište najpoznatijih imena kulturnog Beograda.
Kuća u kojoj je živeo i umro poznati srpski pesnik i slikar Đura Jakšić, Skadarska 34, pretvorena je u sastajalište pesnika Skadarlijskih večeri, tu se održavaju Izložbe, promocije, koncerti, tribine. Pesnik je u njoj proveo poslednje godine svog života. Umro je 1878. godine. Spomen ploča sa natpisom i reljefnim portretom Đurinim otkrivena je 1935. godine. Kasnije, po smrti Đure Jakšića, u ovoj kući su stanovali glumac Čiča Ilija Stanojević, a potom glumac i reditelj Dimitrije Ginić.
Zanimljivo je da je prilikom gradnje Bajlonijeve pivare, 1892. godine u blizini Skadarske ulice pronađena lobanja Homo primagenijusa kao i nekoliko zuba mamuta.
Prve građevine na tlu današnje Skadarlije izgrađene su oko 1717. godine. Sredinom 19. veka na tom mestu je bila Ciganska mahala (Šićan-mala) sa četrnaest kuća, koja je 1872. godine zvanično postala Skadarska ulica.
Samo nekoliko godina kasnije u Skadarskoj je bilo stotinjak kuća, industrijski kompleks „Mala pivara“, dvadesetak bunara i Skadarska česma. Početkom 20. veka kao i između dva rata, Skadarlija je polako dobijala kafanski šmek. Do današnjih dana kaldrma je ostala i brani tradiciju ovog etno kutka Beograda.
Zanimljivo je da je do 19. veka sredinom ulice tekao potok. „Mala pivara“ je prerasla u „Bajlonijevu pivaru“, a krajem 19. veka otvorene su tada čuvene kafane „Bums keler“, „Vuk Karadžić“, „Zlatan bokal“, „Miloš Obilić“ i „Bandist“ i najpoznatije beogradske kafane „Tri šešira“ i „Dva jelena“.
Mnoge kafane su nestale, a među njima popularne „Esnafska kafana“, „Vuk Karadžić“, „Zlatan bokal“ (najpoznatiji stalni gost – Đura Jakšić). U kafanu „Bums keler“ 1929. godine svratila je i Džozefina Beker koja je Beograd zapamtila i po ukusnim ćevapima. Bumsov podrum najčešće je posećivao Tin Ujević, skadarlijski kralj. Do sredine 20. veka prestale su sa radom i poznate kafane „Bandist“ i „Filipova pivara“, čiji je redovan gost bio Bora Stanković.
Mnoge poznate ličnosti stanovale su u Skadarliji ili blizu nje, a među njima književnici Đura Jakšić, Jovan Jovanović Zmaj, Antun Gustav Matoš, Bora Stanković, Branislav Nušić, Dragomir Brzak, braća Vojislav i Žarko Ilić, glumci Milorad Gavrilović, Čiča Ilija Stanojević, Dobrica Milutinović, Milka Grgureva, Žanka Stokić i drugi.
Sredinom 20. veka, tačnije 1966. godine, po projektu arhitekte Uglješe Bogunovića, počelo je preuređenje Skadarlije. Cilj je bio da se oživi tradicija ali i da se osavremeni. Od tada je Skadarska pešačka zona, vraćena je kaldrma, fenjeri i kandelabri, dograđene su kafane „Tri šešira“, „Dva jelena“ i „Skadarlija“. Preuređene su „Ima dana“, „Zlatan bokal“ i „Dva bela goluba“.
Posle sređivanja, u Skadarskoj su bili kraljica Elizabeta, španski kralj Huan Karlos i kraljica Sofija, Džordž Buš stariji, Vili Brant, Margaret Tačer, Alberto Moravija, Sandro Pertini, Đina Lolobriđida, Bert Lankaster.
Spomenik Đuri Jakšiću je simbol Skadarlije, a postavljen je 1990. godine ispred broja 34, tj. Kuće Đure Jakšića. Bronzani spomenik delo je vajara Jovana Soldatovića.
Spomenik skadarlijskom dobošaru je u bašti kafane „Ima dana“ od 1990. godine. Delo Toma Serafimovskog je postavljeno u znak sećanja na glumca Radeta Šobotu.
Spomenik putujućem glumcu, u čast Joakima Vujića, izradio je vajar Jovo Petijević, a od 1989. nalazi se na uglu Skadarske i Gospodar Jevremove.
Nova Skadarlijska česma, delo vajarke Milice Ribnikar, podignuta je 1966. godine. Na raskršću Zetske i Skadarske ovde se svake godine podizanjem zastave Skadarlije otvara letnja sezona.
Sebilj česma na dnu Skadarlije replika je Sebilj česme u Baščaršiji, koju je Sarajevo poklonilo Beogradu 1989. godine.
Po rešenju Zavoda za zaštitu spomenika kulture grada od 28. jula 1967. godine Skadarlija je zaštićena kao prostorna kulturno-istorijska celina.
22.06.2022.
Нема коментара:
Постави коментар