Manastir Kovilj

 Manastir Kovilj je jedan od retkih manastira kojem se ne zna tačan nastanak.

 Po predanju, manastir Kovilj nastao je u XIII veku, a osnovao ga je sveti Sava. Smatra se da su se na mestu na kojem se danas nalazi manastir, izmirili ugarski kralj Andrija II i Stefan Prvovenčani. U tome je doprineo brat Stefana Prvovenčanog sveti Sava. Na mestu izmirenja dve vojske i dva naroda bila je podignuta bogomolja, kao svedočanstvo uspostavljenog mira. Odmah po njenom podizanju, u bogomolju su ušli monasi iz manastira Ziče, što znači da je manastir Kovilj počeo da funkcioniše kao svojevrsni metoh manastira Ziče (U srednjevekovnoj Srbiji metoh je mala crkva i pored nje malo zemlje sa stanom za monahe; danas: svako imanje jednog manastira koje je udaljeno od njega. (grč.)). Nažalost, prvobitna bogomolja nije sačuvana, kao ni crkva koja je na njenom mestu podignuta u XV veku.

Današnja crkva manastira Kovilj potiče iz XVIII veka. Interesantna je što svojom arhitekturom podseća na srpske srednjovekovne manastire, a najviše na manastir Manasiju koji joj je bio arhitektonski uzor. Ikonostas u crkvi naslikao je Aksentije Marodić koji se školovao u Italiji i ovaj ikonostas je radio ugledajući se na renesansne majstore. 

Bratstvo manastira Kovilj broji 30 monaha, što Kovilj čini jednim od najbrojnijih muških manastira u okviru Srpske pravoslavne crkve. Među monasima Kovilja ima i stranaca. Jedan je Novozelanđanin, drugi Bugarin, pa Slovak... Svi rade na manastirskom imanju od oko 50 hektara, jer život od svojih ruku i svog truda jeste jedan od principa manastirskog života. Uz redovne molitve i rad na imanju, pevaju u čuvenom, značajnim nagradama ovenčanom, manastirskom horu koji neguje tradicionalno vizantijsko pojanje, slikaju ikone, prave sveće... Nadaleko su čuveni med od belog bosiljka, voćne rakije, konjak i liker od oraha manastira Kovilj, ali manastir je poznat  i po rehabilitacionom centru za lečenje bolesti zavisnosti pod okriljem Srpske pravoslavne crkve,(zajednica “Zemlja živih”, centar za lečenje bolesti zavisnosti ,danas je izmešten iz samog manastira na jedan salaš u okolini Čeneja).

Mnogo je obrazovanih, izuzetnih ljudu, u istoriji manastira Kovilj. Najpoznatiji žitelj ove svetoarhangelske obitelji bio je Jovan Rajić, vrhunski bogoslov svoga vremena koji je istinski bio upućen i u profane nauke. U njegovo vreme, kada se htelo reći da je neko učen, govorilo se da je „učen kao Rajić". Znamenit monah bio je i Georgije Branković, potonji patrijarh, koji se ovde zamonašio. Bilo je poznatih muzičara. Jedan od takvih je Damaskin Davidovič koji je završio muzički konzervatorijum u Beču, a u Kovilju je oformio bogatu muzičku biblioteku kojoj ni danas nema ravne u Srbiji. Poznato je i da su do Drugog svetskog rata ovde visile slike Ticijana i Rafaela. Sačuvano je nešto od otmenih salona u kojima i danas primaju posetioce.

Od ogromnog imanja koje je manastir imao od vremena Marije Terezije nije ostalo mnogo, ali sačuvano je ono najvažnije - duh i vera. Neguju se tako da privlače ljude iz celog sveta.