Nekadašnji Jarčev trg, a današnji Trifkovićev trg, u svom veku promenio je nekoliko naziva. Njegovo najstarije ime je Jarčev trg, nastao verovatno po tome što su se na njemu, u svoje vreme prodavale koze i jarci.
Trg, ovakav kakav je danas, nastao je negde u vreme kada je Novi Sad postao nezavisna varoš. Na Tomerlinovoj mapi iz 1746. godine, na ovom mestu još uvek je plavom bojom bio ucrtan jedan dunavski rukavac, koji se protezao do Uspenske crkve. Kasnije je rukavac nasut i na bivšim njegovim obalama podignute su prve kuće.
Trifkovićev trg je dakle veoma star, nalazi se u nekadašnjem centru grada i u njemu je bilo nekoliko znamenitih kuća. Na uglu Trga i današnje Njegoševe ulice je postojala kuća u kojoj se godinama nalazio Vatrogasni dom. U njemu bi se čim bi to zvonom bilo označeno sa Gradske kuće, okupljali dobrovoljni vatrogasci, uglavnom novosadske zanatlije, sedali u kola i jurili da gase požar. U Domu su se nalazile šupe za kola i šmrkove, a do njih štale, u kojima se uvek u pripravnosti nalazilo dva para konja. Štale su “gledale” na sam trg.
Pored Vatrogasnog doma bila je bašta rimo-katoličke plebanije. Ovu baštu je plebanija parcelisala te su u drugoj polovini XIX veka i na njenom mestu podignute dve zgrade.
Ugaona spratna kuća na trgu, u kojoj se nalazi apoteka, podignuta je na mestu četiri male, dvosobne i trosobne porodične kućice. U jednoj od njih, na samom uglu, živeo je čuveni dugogodišnji direktor gimnazije Vasa Pušibrk.
Pored apoteke, u zgradi broj 1, stanovao je, a na žalost 19. februara 1875. godine, u svojoj 31. godini i umro veliki komediograf Kosta Trifković, po kome je trg i dobio svoje današnje ime. Poznatom dramskom piscu, advokatu i gradskom pravozastupniku, Srpsko narodno pozorište je na kući postavilo spomen ploču.
Na mestu na kome je danas mali parkić (koji je u prošlosti nekoliko puta bezuspešno obnavljan) tj. parking, od 1870. do 1890. godine stajala je zgrada SNP. To je bila više arena, nego solidno zidana zgrada, sa binom i garderobom na strani današnje Njegoševe ulice, a ulazom iz današnje Miletićeve ulice. U njoj su održavane predstave sve dok po naredbi magistratskih vlasti, iz naivnog razloga da je zgrada suviše trošna, nije srušena. U to vreme trg je nazivan pozorišnim, a kasnije i Deakovim. Jedno vreme, pre preseljenja u ulicu Maksima Gorkog, naspram AMS, ovde se nalazila i benzinska pumpa.
Nekadašnja Fazanova, a današnja Njegoševa ulica takođe je jedna od najstarijih u Novom Sadu, a verovatni početak njenog postojanja datira još iz vremena kada je Petrovaradinski šanac potpao pod upravu Bačke županije 1727. godine, pa je varmeđa-županijska uprava dodelila veliko zemljište rimo-katoličkoj crkvenoj opštini, a ona je na samom uglu Glavnog trga i današnje Njegoševe ulice izgradila veliku zgradu, na mestu na kojem se sada nalazi dvospratnica “Gvozdenog čoveka”.
Tokom godina počele su se zidati kuće sa obe strane nove ulice, tako da je do kraja XVIII veka ulica dobila već svoje današnje konture. U vreme kada je potpuno izgrađena, ulica je dobila naziv Fazanova, po imenu velike gostionice “Kod Fazana”, koja se nalazila na mestu današnje muzičke škole.
Godine 1739.-40. ulica se naročito izgrađivala jer su se u to vreme u nju doselili nemački trgovci, izbeglice iz Beograda. Za vreme bune i bombardovanja Novog Sada, Fazanova ulica je bila pošteđena baš zbog velikog broja Nemaca koji su u njoj stanovali. Tako je ostala netaknuta i poznata novosadska gostionica “Bela lađa”, koja je posle bune postala stecište i omiljeno mesto srpske inteligencije i trgovaca iz Novog Sada i sa strane. U njoj se nalazilo deset hotelskih soba. Po ovoj gostionici, posle bune i cela ulica se zvala “Ulica bele lađe”.
Prilikom davanja novih naziva ulicama 90-tih godina XIX veka, ulica je dobila i treće ime. Ovoga puta po nekadašnjem predsedniku mađarske vlade, grofu Juliju Andrašiju i zvala se Andrašijeva ulica.
Stara gostionica “Kod Fazana”, u kojoj su se preko cele godine održavale pozorišne predstave, otkupljena je za takozvani “kloster”-žensku školu koju su vodile rimo-katoličke opatice. Danas je u toj staroj i dozidanoj novoj zgradi muzička škola “Isidor Bajić”.
U Njegoševoj ulici podignuta je 80-tih godina XIX veka i Mađarska državna ženska građanska škola, koja je 1919. godine postala opštom državnom, a u njoj je bila smeštena i tada osnovana Ženska gimnazija.
Jedna od znamenitosti ove ulice je gradsko kupatilo, koje se u njoj nalazilo posle bune četrdesetak godina. Zgrada u kojoj se ono nalazilo srušena je i na njenom mestu je danas prolaz do Uspenske crkve i SNP-a.
Na uglu Njegoševe i ulice Jovana Subotića, do kraja XIX veka bio je mali parni mlin, na čijem mestu je podignuta najpre zgrada Radničkog osiguranja, a zatim đačka poliklinika, a danas Dom zdravlja u Njegoševoj ulici.
U vreme kada je potpuno izgrađena, ulica je dobila naziv Fazanova, po imenu velike gostionice “Kod Fazana”, koja se nalazila na mestu današnje muzičke škole. Stara gostionica “Kod Fazana”, u kojoj su se preko cele godine održavale pozorišne predstave, otkupljena je za takozvani “kloster”-žensku školu koju su vodile rimo-katoličke opatice. Danas je u toj staroj i dozidanoj novoj zgradi muzička škola “Isidor Bajić”.
Još jedna kafana u ovoj ulici je ostavila dubok trag u kulturnom i političkom životu grada, a to je Bela lađa, koja se nalazila u Njegoševoj 5. Prvi put se pominje 1810. godine kao Alba navis. Bela lađa i njen gostioničar Dimitrije Mita Savić u drugoj polovini XIX veka, postaju domaćini srpskoj političkoj i književnoj eliti, poput: Jovana Jovanovića Zmaja, Laze Kostića, Jovana Subotića, Mihaila Polita Desančića, Novaka Radonjića, Vojislava Ilića, Jakova Ignjatovića, Jovana Skerlića, Koste Trifkovića, Đure Jakšića, Jovana Đorđevića, Jaše Tomića, Ise Bajića, Miše Dimitrijevića, Laze Telečkog. Najpoznatiji gost bio je Svetozar Miletić.
Ulica je narednih decenija nosila ime Bela lađa, po ovoj kafani.
U Njegoševoj 22 podignuta je 80-tih godina XIX veka i Mađarska državna ženska građanska škola, koja je 1919. godine postala opštom državnom, a u njoj je bila smeštena i tada osnovana Ženska gimnazija. Danas je ovde gimnazije „Svetozar Marković“.
Na adresi Njegoševa 2, na uglu prema Trgu Slobode nalazi se palata Gvozdeni čovek. U ovoj je zgradi za vreme Bune bio Magistrat, ali kako je u bombardovanju bila polu srušena, Magistrat je bio privremeno vraćen u staru trošnu gradsku kuću na Trgu slobode o kojoj priča Zigfrid Keper u svojim putopisima.
Njegoševa ulica je promenila dosta imena počev od Fazana, pa Bele lađe, a 1890-ih, ulica je dobila i treće ime ali ne po kafani već po političaru. Ovoga puta po nekadašnjem predsedniku mađarske vlade, grofu Juliju Andrašiju i zvala se Andrašijeva ulica. Posle I svetskog rata dobija ime Njegoševa ulica, pa za vreme okupacije ponovo Andrašijeva, da bi posle oslobođenja bilo vraćeno ime Njegoševa, koje ova ulica nosi i danas.
08.06.2022.
Нема коментара:
Постави коментар