Kuća na Trgu Marije Trandafil br. 5 u Novom Sadu izgrađena je 1909. godine i predstavlja nepokretno kulturno dobro kao spomenik kulture. Izgrađena je po projektu zidarskog majstora Manojla Petljanskog, za vlasnika Milana Jovića. Prelepa fasada kuće, odlično se uklapa sa ostalim sačuvanim starim kućama u starom jezgru prelepog grada Novog Sada.
Palata na trgu Marije Trandafil predstavlja jedan od najvrednijih primera mađarske secesije na prostoru Novog Sada. Izgrađena je kao stambena palata 1909. godine.
Objekat je do danas sačuvan u izvornom obliku. Glavna fasada nosi sve odlike mađarske secesije.
Avangardni mađarski umetnici, po ugledu na svoje evropske kolege, smatrali su da industrijski razvoj vodi uništenju svega lepog te da umetnost treba uvesti u svakodnevni život oslanjajući se na narodno graditeljstvo i tradiciju primenom lokalnih materijala.
Zahvaljujući njima, Novi Sad danas uživa u pogledu na lepo zdanje.
Matica srpska je najstarija književna, kulturna i naučna institucija srpskog naroda, osnovana u Pešti 1826. godine.
Sedište Matice srpske se nalazilo u Pešti do 1864. godine, kada je preseljena u Novi Sad. U današnjem sedištu, zadužbini Marije Trandafil iz 1912. godine, u Ulici Matice srpske 1 u Novom Sadu, Matica srpska se nalazi od 1927. godine
Zgrada Matice srpske u Novom Sadu sagrađena je 1912. godine, prema projektu arhitekte Momčila Tapavice.
Dobrotvorka Marija Trandafil (1816-1883) poverila je 1878. godine svu svoju imovinu Matici srpskoj. Palata u kojoj se i danas nalazi Matica srpska do 1928. godine bilo je sirotište ove novosadske dobrotvorke i zvalo se ''Zavod Marije Trandafil za srpsku pravoslavnu siročad u Novom Sadu ''.
Maticu Srpsku iz Pešte je o svom trošku u Novi Sad preselio trgovac iz Bečkereka Jovan Forović. U parobrodu “Napredak” u šezdeset jednom sanduku, stala je kompletna naša prva javna naučna biblioteka.
Iza čitave povezanosti ove zgrade, Matice srpske i porodice Trandafil, dobrim delom stoji nesrećna porodična priča Trandafila.
Marija i Jovan Trandafil jedni su od najvećih dobrotvora u istoriji Novog Sada. Stekli su veliko bogatstvo, a kada su ostali bez sina i ćerke smatrali su da je najbolje da učine ono što su ljudi u srpskoj istoriji često činili, a to je da ta materijalna sredstva ulože u neke više društvene i kulturne ciljeve
Porodica Trandafil, osim što je pomagala Maticu, pomagala je i deci koja su ostala bez roditelja.
Iz tih razloga Marija Trandafil, Matici srpskoj u amanet, osim imovine, ostavlja i novac dovoljan da podigne zgradu koja je prvenstveno služila kao sirotište, da bi se 1928. u istu preselila i Matica srpska.
Ova zgrada jedan je od simbola Novog Sada i predstavlja jednospratni objekat koji izlazi na dve ulice (Matice srpske i Trg Marije Trandafil)
Samog arhitektu ovog zdanja Momčila Tapavicu, karakterisao je i izuzetan talenat za sport. Rođen je u vojvođanskom mestu Nadalj, 1872. godine, u tadašnjoj Austrougarskoj, a sportom je počeo da se bavi u Novom Sadu gde je važio za jednog od najboljih atletičara. Tapavica je na prvim Olimpijskim igrama u Atini 1896. nastupao u dizanju tegova, rvanju, atletici, ali i tenisu (u olimpijskom timu Ugarske). Ovaj svestrani čovek, napravio je ovo veličanstveno zdanje koje do danas blista u punom sjaju svoje lepote.
Srednjoškolski dom u Novom Sadu, nekadašnji srpski učiteljski konvikt osnovan je daleke 1895. godine, a odSrednjoškolski dom u Novom Sadu, nekadašnji 1974. isključivo je ženski internat.
Tokom svog 115 godina dugog postojanja, dom je iškolovao mnogo generacija talentovanih učenika kojima je on bio druga kuća, ali i mesto odakle su poneli najlepše uspomene i prijateljstva.
Srednjoškolski dom je dom učenika srednjih škola sa najdužom tradicijom na teritoriji bivše Jugoslavije, tako da se može okarakterisati i začetnikom brige o srednjoškolcima. Dom je osnovan na inicijativu učitelja Gavre Putnika, daleke 1888. godine, koji je sugerisao da se učitelji sa područja Karlovačke mitropolije udruže i osnuju Konvikt radi školovanja svoje i druge dece, u kojem bi učenici imali besplatan stan, hranu i nadzor. Za središte Konvikta izabran je Novi Sad, koji je u to vreme bio ekonomski, kulturni i školski srpski centar. Srpski učiteljski konvikt, kako se tada zvao, počeo je sa radom 1895. godine sa 24 pitomca i 18 pitomica. Od tada je menjao nekoliko puta ime, ali nikad namenu. Tako je od 1948. godine naziv ove institucije preformulisan u Internat srednjih tehničkih škola. Godine 1968. godine internat postaje ženski dom, koji prima samo učenice srednjih škola, a od 1976. godine, pa do danas, nosi naziv Srednjoškolski dom.
Izgradnja doma realizovana je sredstvima darodavaca i dobrotvora iz reda sveštenstva (mitropolit sremsko-karlovački i patrijarh Georgije Branković), zatim privrednika (veleposednik Lazar Dunđerski) ali i učitelja (učitelji Aleksandar i Milan Konjović) i samog prvog upravnika doma (Arkadije Varađanin), kao i sredstvima prikupljenim organizovanjem dobrotvornih priredbi i balova.
12.12.2021.
Нема коментара:
Постави коментар