Nikolajevska crkva

 Nikolajevska crkva nalazi se na mestu gde se ulica Nikole Pašića uliva u Trg Marije Trandafil. 

Nismo mogli ući, da vidimo kako izgleda iznutra jer je bila zaključana, ali i ovako sam pogled na crkvu je lep.

Crkva potiče iz tridesetih godina 18. veka i dugo je u narodu bila znana kao Nedeljkova crkva po Nedeljku Bogdanoviću koji ju je podigao. Crkva se ubraja u spomenike kulture u kategoriji nepokretnih kulturnih dobara od velikog značaja.

O istorijatu crkve se malo zna jer su sve crkvene knjige izgorele tokom mađarskog bombardovanja Novog Sada 1849. godine kada je i sam hram gotovo uništen. Nakon rušenja, upućen je poziv za obnovu hrama i među prvima se na poziv javljaju čuveni novosadski dobrotvori Jovan i Marija Trandafil (1860), a potom i Jovan Polit i Ananije Dera (poreklom Grci; inače ova crkva je jedno vreme služila kao molitveni hram Grcima i Cincarima). 

U samom hramu leže pokopani sa svojim porodicama ktitori Nedeljko Bogdanović i Jovan Trandafil.Tu je sahranjena i velika srpska dobrotvorka udova Marija Trandafil rođ. Popović, njen muž Jovan, kao i njihova prerano preminula deca Sofija i Kosta. 

Interesantan je podatak da su se u ovom hramu krstila deca čuvenog svetskog naučnika Alberta Ajnštajna čija je prva žena bila Novosađanka Mileva Marić. Mali Švajcarci, Eduard i Albert, kršteni su po pravoslavnom obredu po želji njihovog dede Miloša Marića 20. septembra 1913. godine.

Iza carskih dveri, u oltarskom prostoru, čuva se vredna ikona crne malteške Bogorodice, verovatno poklon nekog grčkog vernika, jer su u ovoj crkvi, svojevremeno, održavana bogosluženja i na grčkom jeziku.

Naime, krajem 18. veka, ova crkva je bila data na korišćenje grčkim i ruskim vernicima koji su živeli ovde.

Na severnoj strani ove crkve nekada se nalazila crkva izgrađena od drveta i to najverovatnije 1692. godine, nakon velike seobe. 

Nikolajevska crkva je osveštena 1730 godine. 

Na spoljnjem zidu sa severne strane, postavljena je nadgrobna ploča novosađanina Simeona Radonjića, koji je umro 1749. godine. Ovo je jedna od prvih ploča na kojoj se po prvi put, pojavljuje i ime Novi Sad.

Ikonostasi u Nikolajevskoj crkvi su apsolutno jedinstveni i ne može se pronaći dva identična. Ovi ikonostasi se smatraju i neprocenjivim blagom za srpski narod. Nadamo se da ćemo imati sreću da vidimo to i lično, a za sada verujemo na reč onima koji su imali sreće da se lično dive ikonostasima.

Nikolajevska crkva vekovima pleni svojom lepotom, a naročito je prepoznatljiva po pozlaćenim kupolama na samom vrhu crkve.

Iako imenom i izgledom podseća na ruske crkve, ovaj najstariji novosadski hram služio je u svojoj prošlosti duhovnim potrebama Grka, Cincara i Srba nastanjenih u gradu. Jedini je koji je uspeo zadržati svoj izvorni izgled iz XVIII veka. Posvećen je, kako to narod kaže, letnjem Svetom Nikoli, tj. Prenosu moštiju Svetog Nikole u Bari. Crkva je interesantna po mnogo čemu i svakako je vredi obići.

12.12.2021.