Putovanja, ne mora to biti ni daleko od mesta stanovanja, za mene su lek.
Kada dobro upoznamo svoju zemlju i sve njene lepote, tek tada ćemo moći da uživamo i u predelima koje nam druge zemlje nude. Moći ćemo da uživamo u svakom danu, svakom predelu, jer lepota je svuda oko nas. Priroda nas okružuje, a ona je lepa, prelepa, lekovita, zanimljiva, poučna. Samo treba znati zastati, gledati.
Jedan lep grad, okružen lepom prirodom je i Vršac. Smešten je u podnožju Vršačkih planina, na jugoistoku Banata i nalazi se u neposrednoj blizini Rumunske granice. Grad košave i raznovrsnih životinjskih vrsta koje se mogu sresti u prirodi , Vršac je i dom za više od dvadeset biljnih zajednica.
Istraživanja naseljavanja predela na Vršačkom brdu ukazuju na period praistorije. U prvoj polovoni petnaestog veka, srpski narod je naselio mesto koje se tada zvalo Podvršac. Šesnaesti vek sa sobom donosi i Tursku vladavinu i Banatsku bunu. U osamnaestom veku grad postaje poznat po vinarstvu i postaje sedište vinarstva Habzburške monarhije.
Vršačke planine, ili Vršački Breg su zbog svog bogatog biljnog i životinjskog sveta, zaštićene kao Park prirode. Vršački Breg je glavno turističko izletište u neposrednoj blizini Vršca, a pružaju se u pravcu istok – zapad u dužini od 19 km, od čega se manji deo nalazi u Rumuniji.
Na prvom vrhu, nalazi se Kapela Svetog Krsta, Kalvarija.
Malo dalje je i crkva Svetog Teodora Vršačkog.
Na drugom vrhu je Vršačka kula – simbol grada Vršca.
Vina iz Vršca imaju poseban ukus, a o tome datiraju pisani tragovi još sa kraja 15. veka, da bi četiri veka kasnije, u 19.veku Vršačko vinogorje bilo smatrano za najveće vinogorje u Ugarskoj. Podneblje je vrlo povoljno za gajenje vinove loze, samo košava može ponekad da ugrozi zasade. Vršački vinogradi nadaleko su poznati, a poseban doživljaj je i videti ih, onako lepe, posađene što kažu, pod konac.
Vršac je već dugi niz godina jedna od vodećih turističkih destinacija Vojvodine zahvaljujući brojnim kulturno i istorijski važnim spomenicima, znamenitostima i prirodnim lepotama.
Saborna crkva u Vršcu je glavni i najveći pravoslavni hram ovog grada. Poznata je i pod nazivom Crkva Svetog Oca Nikolaja, a nalazi se u samom centru Vršca, na Trgu Svetog Teodora Vršačkog. Ovaj pravoslavni hram je sagrađen u periodu od 1728. godine do 1785. godine, u vreme vladike Nikole Dimitrijevića.
Paja Jovanović je Sabornoj crkvi poklonio 2 izuzetno vredne slike: Sveti Nikola spasava osuđenike i Sveta Angelina (veruje se da je ovaj poznati slikar lik Svete Angeline radio po liku svoje majke). Nekoliko vršačkih vladika je sahranjeno u kriptama Saborne crkve, tako da je ovo mesto i večna kuća vladike Josifa Jovanovića Šakabente, Petra Jovanovića Vidaka, kao i Vikentija Vujića.
Crkva Svetog Gerharda je raskošni rimokatolički hram, posvećen Svetom Gerhardu. Ovaj hram je zidan u vremenskom periodu od 1860. do 1863. godine. Danas, ova građevina predstavlja jedan od najreprezentativnijih objekata u Vršcu. Ime arhitekte koji je izradio nacrt je nepoznato, ali se pretpostavlja da je bio iz Beča. Fasada izvedena u terakoti je ubrzo propala, tako da je već 1902. godine obnovljena i delom obložena kamenom. Crkva Svetog Gerharda je sagrađena u neogotskom stilu. Ono što izdvaja Crkvu Svetog Gerharda od ostalih građevina jesu orgulje sa 2 manuala i 52 registra, izgrađene početkom 20. veka, u radionici Leopolda Vegštajna. Zahvaljujući njima, ova crkva je postala i svojevrsna koncertna dvorana, tako da su do sada u njoj nastupali mnogobrojni horovi i poznati operski pevači.
Rumunska pravoslavna crkva podignuta je 1913. godine i posvećena je Vaznesenju Gospodnjem. Pripada Eparhiji Dakija Feliks Rumunske pravoslavne crkve.
Gradski muzej Vršac, jedna je od mnogih prelepih starih zgrada ovog lepog grada. Spada među najstarije muzeje u Srbiji.
Gradski muzej Vršac je pre svega zavičajni muzej osnovan sa ciljem da prikaže istoriju grada Vršca, ali tokom svog razvoja je prerastao u ustanovu, u kojoj se nalazi istorija čitavog područja južnog Banata, sa bogatom kolekcijom objekata i artefakata iz arheologije, numizmatike, etnologije, umetnosti i prirodnih nauka.
Opštinskim muzejem postao je 9. juna 1894. godine, a otvoren je za javnost 26. januara 1898.
Vršačka tvrđava, podignuta na bregu koji se izdiže 399 metara iznad nivoa mora, izgleda kao da čuva grad, pazi na njega. Izgled ovog utvrđenja moguće je rekonstruisati, koji je prikazan i na gradskom grbu Vršca, zahvaljujući arheološkim istraživanima sprovedenih krajem prošlog i početkom ovog veka. Vršačko utvrđenje ili zamak malih je dimenzija (dužine 58 m i širine u središnjem delu 21 m), izdužene osnove prilagođene reljefu, koja se pruža u pravcu istok–zapad. Najbolje je očuvana trospratna donžon kula, ugrađena u središnji deo istočnog bedema utvrđenja. Građena od lomljenog kamena, pravougaone je osnove, spoljnih dimenzija 13 h 11 m, zidova debelih oko 2,5 m, i visine 19,85 m. Sagrađena na strateški izuzetno povoljnom položaju, na delu druma koji je od Temišvara vodio prema utvrđenjima na Dunavu, Haram (Stara Palanka), Dubovac i Kovin i sa kulama kod Čakova i Šumika činila je lanac tvrđava koje su predstavljale predutvrđenja Temišvaru.
Tridesetih godina XIII veka – potiče i prvi pisani pomen srednjovekovnog Vršca, to jest naselja Erdšomljo. Nadbiskup Ugrin kupio je od kralja Andrije II grad Požegu u Slavoniji, dajući mu zauzvrat, pored novca, i posed Erdšomljo (predio de Erdesumulua), koji je držao „po naslednom pravu”, što je svojom poveljom 11. januara 1227. godine potvrdio i papa Honorije III. Najezda Mongola 1241– 1242. godine, donela je ogromna razaranja, pokolje i glad. U decenijama koje su sledile nakon mongolske najezde prvo je podignuta tvrđava u Erdšomlju, a zatim i druga utvrđenja na području Krašovske županije. Prvi sačuvani podatak o vršačkom utvrđenju potiče iz 1323. godine, iz čega proizilazi da je na kraljevskom vlastelinstvu Erdšomljo podignuta kamena tvrđava početkom XIV veka, ako ne i ranije.
U leto 1411. godine, despot Stefan je obnovio i osnažio svoje vazalne odnose prema ugarskom kralju Žigmundu, koji se zauzvrat obavezao da će braniti srpskog vladara i Srbiju od Osmanlija. Tada je despot Stefan dobio brojne posede širom Ugarske kraljevine, između ostalog i tvrđavu Bečej sa varošima Bečej, Bečkerek, Arača i Bašaid u Torontalskoj županiji. Najverovatnije u isto vreme, despot Stefan je dobio i Eršomljo, što se može zaključiti iz činjenice da je već 1418. godine imao posede u Krašovskoj županiji.
Jedan sudski spor vođen 1431. godine, pokazuje da je Eršomljo u to vreme bio u posedu Stefanovog naslednika, despota Đurđa Brankovića (1427–1456). Iz tog spora oko krađe stoke u koji su bili umešani despotovi kmetovi saznajemo i imena zapovednika (kastelana) tvrđave Eršomljo i njegovih zamenika. Sećanje na to da je Vršac bio u posedu despota Đurđa Brankovića zadržalo se među Srbima koji su živeli u ovom gradu mnogo duže od njegovog drugog imena. Turski putopisac Evlija Čelebija, inače nepouzdan u istorijskim predanjima, boraveći 1665. godine u Vršcu, čuo je da je vršačku tvrđavu podigao „jedan od srpskih kraljeva po imenu Despot”. Prema lokalnom predanju, Srbi koji su došli sa despotom Đurđem, navodno 1425. godine, naselili su se na bregu nad uvalom Kozluk (severoistočno od grada). Oni su svoje novo naselje nazvali Vršac zbog njegovog položaja. Pojedine vršačke građanske porodice izvodile su svoje poreklo od tada doseljenih Srba.
Veoma bitan moment u istoriji grada i samog utvrđenja odigrao se 1594.godine kada je došlo je do velike Banatske bune koju su podigli Srbi i Rumuni i oslobodili Vršac i utvrđenje. Buna je ugušena u krvi, ali je jedan događaj ostavio dubok trag u istoriji . Naime tokom opsade osmanlijski aga je izazvao na dvoboj srpskog vojvodu Janka Lugošana zvanog Halabura koji je branio tvrđavu. Vojvoda je u dvoboju veštinom i spretnošću porazio protivnika, a ceo događaj je našao mesto na grbu grada Vršca . Ilustracija kule iznad koje se nalazi ruka Halabura koji drži mač i odsečena turska glava na grbu podsećaju na ovaj slavni događaj.
Manje građevinske intervencije na utvrđenju preduzimaju se i 1933. godine u cilju saniranja ranije nastalih oštećenja.
Arheološka istraživanja uz bedeme i zidove objekta sa ciljem da se utvrdi oblik osnove i dimenzije utvrđenja obavljena su 1983. godine. U novije vreme, 1997. godine započeta su arheološka istraživanja na Vršačkom utvrđenju koja su trajala do 2003. godine. Na osnovu njih došlo se do novih saznanja o prošlosti utvrđenja načinima gradnje, dogradnji, građevinskim intervencijama i organizaciji života u njemu. Otkriveni su bedemi, polukružna kula, pregradni zidovi u dvorištu, cisterna za vodu, tragovi drvenog objekta, peći i otvorena ložišta.
Zavod za zaštitu spomenika kulture Pančevo 2007. godine preduzima zaštitne konzervatorske radove na Vršačkom utvrđenju radi saniranja postojećeg stanja.
Sveobuhvatna rekonstrukcija i restauracija Vršačkog utvrđenja pod nadzorom Pokrajinskog zavoda za zaštitu spomenika kulture iz Novog Sada započinje 2010. godine. Radovi na utvrđenju završeni su tokom 2015. godine i Vršački zamak je uključen u savremene kulturne tokove. Muzej koji se nalazi u kuli i eksponati u njemu, uspešno dočaravaju istoriju ove tvrđave. Pogled sa tvrđave na Vršac i Vojvodinu je fantastičan. Imali smo sreću da zateknemo paraglajdere i pogledamo njihov let sa tvrđave. Vetrovi koji ovde duvaju su kao stvoreni za ovaj interesantan sport.
U leto 1411. godine, despot Stefan je obnovio i osnažio svoje vazalne odnose prema ugarskom kralju Žigmundu, koji se zauzvrat obavezao da će braniti srpskog vladara i Srbiju od Osmanlija. Tada je despot Stefan dobio brojne posede širom Ugarske kraljevine, između ostalog i tvrđavu Bečej sa varošima Bečej, Bečkerek, Arača i Bašaid u Torontalskoj županiji. Najverovatnije u isto vreme, despot Stefan je dobio i Eršomljo, što se može zaključiti iz činjenice da je već 1418. godine imao posede u Krašovskoj županiji.
Jedan sudski spor vođen 1431. godine, pokazuje da je Eršomljo u to vreme bio u posedu Stefanovog naslednika, despota Đurđa Brankovića (1427–1456). Iz tog spora oko krađe stoke u koji su bili umešani despotovi kmetovi saznajemo i imena zapovednika (kastelana) tvrđave Eršomljo i njegovih zamenika. Sećanje na to da je Vršac bio u posedu despota Đurđa Brankovića zadržalo se među Srbima koji su živeli u ovom gradu mnogo duže od njegovog drugog imena. Turski putopisac Evlija Čelebija, inače nepouzdan u istorijskim predanjima, boraveći 1665. godine u Vršcu, čuo je da je vršačku tvrđavu podigao „jedan od srpskih kraljeva po imenu Despot”. Prema lokalnom predanju, Srbi koji su došli sa despotom Đurđem, navodno 1425. godine, naselili su se na bregu nad uvalom Kozluk (severoistočno od grada). Oni su svoje novo naselje nazvali Vršac zbog njegovog položaja. Pojedine vršačke građanske porodice izvodile su svoje poreklo od tada doseljenih Srba.
Veoma bitan moment u istoriji grada i samog utvrđenja odigrao se 1594.godine kada je došlo je do velike Banatske bune koju su podigli Srbi i Rumuni i oslobodili Vršac i utvrđenje. Buna je ugušena u krvi, ali je jedan događaj ostavio dubok trag u istoriji . Naime tokom opsade osmanlijski aga je izazvao na dvoboj srpskog vojvodu Janka Lugošana zvanog Halabura koji je branio tvrđavu. Vojvoda je u dvoboju veštinom i spretnošću porazio protivnika, a ceo događaj je našao mesto na grbu grada Vršca . Ilustracija kule iznad koje se nalazi ruka Halabura koji drži mač i odsečena turska glava na grbu podsećaju na ovaj slavni događaj.
Manje građevinske intervencije na utvrđenju preduzimaju se i 1933. godine u cilju saniranja ranije nastalih oštećenja.
Arheološka istraživanja uz bedeme i zidove objekta sa ciljem da se utvrdi oblik osnove i dimenzije utvrđenja obavljena su 1983. godine. U novije vreme, 1997. godine započeta su arheološka istraživanja na Vršačkom utvrđenju koja su trajala do 2003. godine. Na osnovu njih došlo se do novih saznanja o prošlosti utvrđenja načinima gradnje, dogradnji, građevinskim intervencijama i organizaciji života u njemu. Otkriveni su bedemi, polukružna kula, pregradni zidovi u dvorištu, cisterna za vodu, tragovi drvenog objekta, peći i otvorena ložišta.
Zavod za zaštitu spomenika kulture Pančevo 2007. godine preduzima zaštitne konzervatorske radove na Vršačkom utvrđenju radi saniranja postojećeg stanja.
Sveobuhvatna rekonstrukcija i restauracija Vršačkog utvrđenja pod nadzorom Pokrajinskog zavoda za zaštitu spomenika kulture iz Novog Sada započinje 2010. godine. Radovi na utvrđenju završeni su tokom 2015. godine i Vršački zamak je uključen u savremene kulturne tokove. Muzej koji se nalazi u kuli i eksponati u njemu, uspešno dočaravaju istoriju ove tvrđave. Pogled sa tvrđave na Vršac i Vojvodinu je fantastičan. Imali smo sreću da zateknemo paraglajdere i pogledamo njihov let sa tvrđave. Vetrovi koji ovde duvaju su kao stvoreni za ovaj interesantan sport.
Svakako, ovo je grad koji vredi obići ponovo, jer je jedan dan malo da se vidi sve ono lepo što Vršac ima da ponudi .
Avgust 2023.
Нема коментара:
Постави коментар