Crvena Crkva

Selo Crvena Crkva (mađarski: Vöröstemplom; nemački: Rotkirchen) jedno je od najstarijih naselja na području opštine Bela Crkva. Kada je selo osnovano i za čije se ime osnivanje vezuje, teško je pouzdano reći. Ni najnovije edicije iz mađarskih i turskih arhiva, u tom pravcu, nisu dale očekivane rezultate. Zna se da je postojalo i pre čuvene velike seobe Srba 1690. godine pod vođstvom patrijarha Arsenija Crnojevića (Čarnojevića). Prvi put se pominje u pisanim izvorima još 1660. godine pod nazivom Črvena Crkva, a u toku svoje istorije često je menjala ime.

Kada je 1774. godine austrijski carski revizor Erler sastavio izveštaj za Crvenu Crkvu konstatovao je da pripada Jasenovačkom okrugu, Novopalanačkog distrikta. Mesto je pripadalo vojnoj granici, a stanovništvo je srpsko.

Postoji i vrlo zanimljiva legenda koja govori o postanku ovog sela, kao i značenju njegovog imena. U vreme jedne od, inače brojnih, srpskih bežanja iz stare Hercegovine, ispred turskog zuluma i osvete, na ove prostore pitomog Banata izbegli su, uz ostale, tri brata po imenu Andrija, Belija i Radosav. Zajednička krsna slava bila im je Sveti Pantelejmon Velikomučenik (9. avgust). Mesto, gde će osnovati svoj novi dom, bilo je pod stoletnom cerovom dubravom (šumom). Pošto su prethodno raščistili teren od šumskog rastinja, pristupili su gradnji svojih porodičnih kuća — brvnara, budući da je drvene građe bilo u izobilju. Kao pravi bogobojažljivi hrišćani, ubrzo su izgradili i svoju prvu crkvu od cerovih brvana. Kada bi ih neko, pitao gde žive, braća bi odgovarala -Kod cerove crkve. Tako je naselje, u početku, dobilo ime Cerova Crkva. Vremenom, ono je promenjeno u Črvena Crkva, da bi konačno dobilo današnji naziv Crvena Crkva”. U istoj se legendi, dalje, kaže: “Hodom vremena od Andrije nasta rod (familija) Andrejići, od Belije Belčini i od Radosava Radosavljevići”. Ovu zanimljivu legendu, kao i neke druge, ne bi trebalo olako odbaciti, budući da ona u sebi sadrži i neke verodostojne elemente. Naime, u Crvenoj Crkvi još uvek postoje, posle toliko vekova koji su prošli, rodovi (familije) Andrejići i Radosavljevići. Rod Belčini je, izumuro u prvoj polovini 18. veka s obzirom da su sačuvane matične knjige sela iz 1794. godine, i tamo ih ne pominju. Zanimljivo je, s tim u vezi, da jedan ogranak Andrejića, još uvek nosi nadimak (špicnamen) “Belčini”. Rodovi Andrejići i Radosavljevići za svoju slavu i danas imaju Sv. Pantelejmona, što, po mnogima, ukazuje na njihovo nekadašnje krvno srodstvo, a time legenda dobija istorijsku težinu.

Sadašnji hram Blagoveštenja, četvrti po redu, izgrađen je i osveštan krajem 1912. godine od strane Episkopa vršačkog Gavrila (Zmejanovića). Hram je projektovao u neovizantijskom stilu i izgradio, građevinski preduzimač iz Novog Sada inženjer Milivoj Matić. Živopisanje hrama bilo je povereno malo znanom živopiscu Stevanu Stefanoviću iz Sremskih Karlovaca, a on je uradio i ikone za ikonostas 1913. godine. Parohijsko zvanje je utemeljeno oko 1784. godine, dok se crkvene matice uredno vode od 1794. godine. 

Crvenačka crkva i naizgled je "crvena" a svojom lepotom krasi ovo malo mesto.

Avgust 2023.