Jedan deo grada Novog Sada, najstariji, ostao je, na sreću većim delom, pošteđen radikalnih urbanističkih i građevinskih poduhvata . To je Podbara ili Almaški kraj. Prostire se između ulica Temerinske (Carski drum), Pašićeve (Ćurčijski sokak) i obale Dunava i Kanala. To je splet krivudavih uličica koje na jedan poseban način oživljavaju živopisne sokake s kućama od kojih su neke zidane od zemlje, trske i drveta.
Ulice su ovde vijugave zato što je nekada Dunav dolazio čak do ovog kraja, pa je bilo neophodno prilagođavati ulice njegovim rukavcima.
Sam naziv, Podbara, potiče od terena na koji su se naselili Almašani, bilo je to močvarno zemljište, obraslo trskom i opasano barama, neke dubine do dva metra, pa su mnoge kuće imale drvene mostiće za prilaz kući. Velika bara zvala se „Bara četiri krajcare“, a toliko se i plaćao prelaz čamcem za ulaz u grad. Tu je postojala i zemljana ćuprija, u nastavku zlatna greda – otuda su i današnji nazivi tih ulica.
Ulica Zemljane ćuprije je nekada predstavljala nasuti zemljani most preko kojeg se premošćavao Dunav. Pored se nalazi Lađarska ulica, najuža ulica u gradu, širine 2,5 metara, kojom su nekada prolazili samo čamci. Jedna od retkih ulica u ovom kraju koja nije menjala svoj prvobitni naziv sve do dan danas, a dobila ga je po lađarima koji su ovde živeli.
Ulica Zlatne grede predstavlja najvišu tačku grada – 80 metara nadmorske visine. Dunav se često izlivao i plavio velike površine ali voda se nikad nije prelila preko zlatne grede! Čak su je nazivali i Dam (brana).
Kuće su imale kućni broj koji je imao veći značaj od same adrese i može se tumačiti kao današnji JMBG kuće i glave porodice po kome su se vodila i poreska zaduženja.
Imena ulica govore i o mentalitetu stanovnika, a imaju i poetski prizvuk – Jazavčeva, danas Svetosavska; Mišija, danas Baranjska; Petlova, danas Milana Rakića; Medeni sokak, danas Petra Kočića; Mesečev sokak, danas Pećka. Celim krajem dominirala je Almaška crkva, najstarija u gradu, iz 1730 godine i sa najvišim zvonikom u gradu.
Stanovnici sela Almaša, koje se nalazilo na močvarnom zemljištu negde između današnjeg Temerina, Nadalja, Siriga i Srbobrana, pre oko 300 godina rešili su da napuste svoja ognjišta i u potrazi za boljim životom da se presele u obližnji Petrovaradinski šanac (današnji Novi Sad).Oni su tokom 1718. godine na tom području obrazovali svoje naselje, koje je zbog bare dobilo naziv Podbara, a po stanovnicima, odnosno doseljenicima, iz sela Almaša, Almaški kraj. U početku Podbara je bila siromašna. Na samom kraju 18. veka Podbarci su sagradili novu Almašku crkvu.
Ona je osvećena 1797. godine, i od tada je po volji i želji Podbaraca postala najveća pravoslavna crkva u gradu. Želja stanovnika Podbare i Almaškog kraja da imaju najveću crkvu potiče još od stava prvih Novosađana koji su se delili po kraju u kom žive. Naime, oni koji su živeli od tadašnjeg Dunavskog mosta prema Sabornoj crkvi i dalje prema Temerinskom putu bili su u centru grada i smatrali su sebe za gospodu, a Almašane i ostale za paore i nižu klasu. Želeći da svoju vrednost, odanost i ljubav prema Podbari i crkvi dokažu novosadskoj gospodi, onima koji su u to vreme već uveliko sagradili novu Sabornu, Nikolajevsku, Uspensku i Jovanovsku crkvu, Almašani su odlučili da sagrade najveću crkvu u gradu.
U perodu kada je podignuta crkva važilo je pravilo da se u porti sahranjuju crkvena lica i imućni građani tog peroda, pa se na samom ulazu u dvorište crkve nalazi nekoliko grobova znamenitih ljudi tog vremena.
Bajkovit i tajanstven deo grada Novog Sada, gde imate utisak da se vraćate u prošlost kada šetate ovim uličicama.
08.01.2022.
Нема коментара:
Постави коментар