Čortanovci

Čortanovci, su poznato izletište u okviru Nacionalnog parka Fruška Gora i predstavljaju interesantno seosko naselje smešteno na samoj obali Dunava. Sam naziv sela je slovenskog porekla i najpre je bio Šaranac, a potom Čortanovci, od ruske reči čortan koja znači šaran, pošto se u selu i oko sela trgovalo ribom i bilo je novca u opticaju nastala je kovanica – Čortanovci i to ostade kao ime sela. Čortanovci leže u proširenju doline Duboki kroz koju protiče potok Budovar koji se uliva u Dunav kod Starih Banovaca. Pored priprodnih vrednosti i lepota, to je prostor bogat i kulturno-istorijskim spomenicima: ostaci naselja iz neolita, ostaci rimskog utvrđenja, sveti izvor Savinac na kome je boravio Sveti Sava na svom putovanju do Koviljskog manastira i Vila Stanković - vila kraljevskog namesnika i doktora-kardiologa, osnivača prvog Medicinskog fakulteta u Srbij, Radenka Stankovića. Vila „Stanković“ je izgrađena 1930. godine, a nacrte je izradio poznati arhitekta Dragiša Brašovan. Stanković je bio i ministar prosvete za vreme vladavine kralja Aleksandra i namesnik kralja Petra Karađorđevića. U “Vili Stanković” se u današnje vreme održavaju festivali “Novi Tvrđava Teatar” i “Šekspir Festival”. Podignuta je na prelepom mestu sa koga se pruža veličanstven pogled na Dunav, Banat i Bačku, te i danas predstavlja jednu od najlepših letnjih rezidencija u našoj zemlji.

Slikovito naselje Čortanovci može se pohvaliti jednom od najlepših plaža na ovom delu toka Dunava, atraktivnim peščanim sprudovima i ostrvima, prirodnim ambijentom Mihaljevačke šume. Plaža je uređena, poseduje suncobrane, kabine , deo za najmlađe a može se dobro pojesti i popiti u obližnjim čardama i kafićima. Na ovoj lokaciji snimane su scene iz filma “Varljivo leto 68.”, delovi serije “Vere i zavere” i još mnoge sekvence iz filmova i serija srpske kinematografije. 
Veliki turistički potencijal poslednjih dvadeset i više godina se gotovo uopšte ne koristi, iako je ovaj potez ranije bio poznat kao čortanovačka ili dunavska rivijera. U skorije vreme sve više javnih ličnosti dolaze da uživaju u ovom mestu a često i kupuju nekretnine kako bi se vratili prirodi i njenim blagodetima daleko od gradskih gužvi.
Čortanovci su kao fruškogorsko mesto još od davnina bili vrlo pogodan predeo za naseljavanje. Po nalazima ostataka grnčarije, kamenog oružja i oruđa arheolozi sa sigurnošću potenciraju da su prva naseljavanja u tom delu Fruške gore počela i do 2000 godina pre nove ere. Ti prvi doseljenici su se bavili stočarstvom, lovom i ribolovom na Dunavu i močvari pod imenom Abu. Pošto je izvor pitke vode bio u blizini to je bio još jedan razlog za naseljavanje tog prostora. Osim dokaza iz neolita, ostataka ima i od Rimljana iz prvog veka pre nove ere i u rimskim zapisima se pominje pleme Amatina koje je bilo organizovano u posebne plemenske zajednice pod nadzorom rimskih centuriona. Od Rimljana je u amanet ostala i vinova loza, doneta za vreme cara Aurelija Proba, inače rođenog na ovim prostorima pa su od tada Čortanovci kao, uostalom i čitav Srem poznati po kvalitenom grožđu i vinima.
Zanimljivo je da je na prostoru Čortanovaca živeo srpski i kasnije sremski kralj Dragutin Nemanjić koji je osnovao manastir Remetu. Imanje i dvorac kralja Dragutina Nemanjića bilo je na sadašnjem “Kraljevom bregu”.
Koreni vikendaškog naselja dopiru još do sina Marije Terezije, Josifa koji je graničarima iz Srema besplatno dao zemlju u Čortanovcima kako bi uzgajali vinovu lozu a oni su osim rada u vinogradima otkrili i čari Dunava i prirode oko reke pa su tako nastale kolibe i prvo vikend naselje.
Čortanovci su poznati i po planinarskom domu “Kozarica”,  smeštenom na najmanjoj nadmorskoj visini na svetu (84 m). Ovaj planinarski dom se nalazi u neposrednoj blizini Dunava u čortanovoj šumi. Sagrađen je 1952. godine. Pored se nalazi i izvor “Kozarica”. Ovaj izvor se naziva još i “Savinac” jer kruži priča o tome kako je u XII veku Sveti Sava prošao tuda prema Kovilju da pomiri brata Stevana sa mađarskim kraljem Andrijom. Izvor je podignut 1890. a obnovljen je 2006. godine.
Najpoznatij čovek koji je rođen u Čortanovcima je Andrija Jović, koji je osnovao prvi fudbalski klub u tadašnjoj Srbiji – BSK, 1911. godine i prvi Srbin koji je postao član Međunarodnog olimpijskog komiteta. Pored toga, poznat je i po tome što je u I svetskom ratu, prešao Albaniju,  učestvovao na “solunskom frontu” i što je bio nosilac dvanaest ratnih i mirnodopskih odlikovanja. U njegovu čast Olimpijski komitet Srbije poklonio je Čortanovcima olimpijsku zastavu i proglasio Čortanovce “Olimpijskim selom”. Njegovom zaslugom, jer je prvi uradio popis svih kuća i stanovnika Čortanovaca napisana je kasnije i knjiga “Čortanovački koreni” autora Živana Pašića, šumara u Nacionalnom parku “Fruška gora” i hroničaru sela.
Srpska pravoslavna crkva Svetog Nikole u Čortanovcima, na obodu Fruške gore, podignuta je u prvoj polovini 19. veka i pod zaštitom je države Srbije kao spomenik kulture od velikog značaja. O nastanku hrama svedoči ugovor sklopljen 1827. godine između opštine i Karla Haskija, zidarskog majstora iz Mitrovice. Prvobitna čortanovačka Crkva je sazidana u vizantijskom stilu i podignuta 1728. godine. Nova crkva je podignuta 1827. godine, a završena 1829. godine.
Malo mesto, toliko bogato istorijom, svakako vredi posetiti i uživati u prelepoj prirodi.

25.12.2023.