poNEŠTOzaSVAKOG: Molinarijev park, Petrovaradin

Petrovaradinska tvrđava zbog svoje lepote i interesantne istorije, nikada ne može da dosadi. Koliko je god puta obišli, uvek oduševi i uvek se čuje neka nova priča iz njene istorije. Pa tako i evo priča o jednom lepom parku. Molinarijev park nalazi se u Petrovaradinu, neposredno u blizini Petrovaradinske tvrđave, u produžetku bivše železničke stanice, podignute 1883. godine. Na izlasku iz Beogradske kapije sa desne strane nekadašnjeg lovačkog restorana “Trag” nalazi se nekoliko lepih građevina, u kojima je danas smešten deo JP “Vojvodina šume”, a nekada se u tim objektima nalazila stara železnička stanica. Sama zgrada sazidana je krajem 19. veka, u vreme kada je izgrađen most preko Dunava “Franc Jozef” i kada je prokopan tunel ispod Petrovaradinske tvrđave. Tom trasom je tada išla pruga kroz Petrovaradin. Posle Drugog svetskog rata i izgradnje mosta “Maršal Tito”, pruga je išla kroz podgrađe Petrovaradinske tvrđave i izbijala desno pored Beogradske kapije. Tom prilikom je probijen jedan bedem kroz deo Tvrđave, a ugao drugog bedema sravnjen je sa zemljom. To je učinjeno kako bi pruga imala što ravniju trasu. Sama izgradnja pruge je zahvatila i uništila desnu stranu Molinarijevog parka, koji se nekada oslanjao na istureni šanac Tvrđave. Ona je 1961. godine ukinuta, kao i deo pruge kroz Petrovaradin nakon izgradnje i puštanja u promet Žeželjevog mosta. Nakon zatvaranja stanice, sa pratećim objektima je bila pretvorena u stambeni prostor za potrebe porodica radnika železnice. Danas je sedište javnog preduzeća “Vojvodina šume”. Zgrada je rekonstruisana, sređena i sačuvana od propasti i zaborava.

Da se vratimo sa pričom na Molinarijev park. Ovaj park je osmislio Anton Molinari 1874. godine, koji je bio general inženjer i počasni zapovednik 70. pešadijske pukovnije Austrougarske. Ova pukovnija, sastavljena uglavnom od Sremaca i Slavonaca, popularno nazivani Zipcigeri, je bila stacionirana unutar zidina Petrovaradinske tvrđave. Nekada se park prostirao od sadašnje Beogradske kapije, pa do sadašnje Osnovne škole Jovan Dučić, a park je bio uređen za potrebe i razonodu oficira koji su svoje slobodno vreme provodili u parku. Prva stabla ovde je zasadio apotekar Franc Šams, idejni tvorac ovog zelenog prostora, koji je neko vreme nosio njegovo ime.

General Anton Molinari je 1873. godine postavljen za zapovednika Petrovaradinske tvrđave, ubrzo nakon toga je uredio Petrovaradinsku tvrđavu zasadima drveća, cveća i raznog žbunja. Rekonstruisao je i obnovio puteve oko tvrđave. Tokom svoje vojne karijere bio je službenik širom Austrougarske. Baš zbog svojih zasluga kao komandant Petrovaradinskog garnizona, pored samog parka i jedna kapija Petrovaradinske tvđave nosi njegovo ime. Završio je inženjersku vojnu školu i postao specijalista za puteve i mostove. Molinari je od svoje 13. godine povezan sa vojskom, ratovao je protiv Italije, gde je slavu stekao izgradnjom puta za jedan dan, preko brda Monte Pastelo, a taj put je doprineo pobedi Austrougarske nad Italijom. Kasnije je u čast tog podviga i dobio titulu barona Molinari Anton von Monte Pastelo. Rođen je u Titelu 1820. godine , a umro je 1904. godine.

Molinarijev park je obnovljen 2011. godine. Na sredini parka nalazi se odvojeni deo bašte koji je ukrašen ružama. U jednom delu parka nalazi se letnjikovac, a pored njega i malo igralište za decu. Bogat je drvećem i ostalim zelenilom. Njegova zanimljiva i bogata istorija odišu parkom, dok je njegovo uređenje ulepšalo ovaj deo grada i dao mu još jedan prostor za boravak u priorodi. Park je od 1928. godine, kao i most na Dunavu, nosio ime princa Tomislava Karađorđevića. U neposrednoj blizini je arheološko nalazište iz rimskog doba.

U dnu parka je Hram Pokrova Presvete Bogorodice koji pripada Srpskoj pravoslavnoj eparhiji sremskoj, a posvećen je prazniku Pokrova Presvete Bogorodice. Hram je prvobitno bio starokatolički, sa posvetom svetom Antunu Padovanskom. Hram je nastao adaptaciom starijeg objekta trgovinske namene, koji se nalazio u državnom vlasništvu. Na molbu petrovaradinskih starokatolika, koji nisu imali svoju bogomolju, gradska uprava je 30. novembra 1937. godine donela odluku da se pomenuti trgovinski objekat ustupi na korišćenje tadašnjem Dunavskom starokatoličkom vikarijatu, koji je počevši od 1933. godine bio nadležan za starokatolike na području Dunavske banovine. Zatim je jedno vreme ovaj objekat služio kao hram Zapadnopravoslavne crkve, da bi u proleće 2015.godine započeli radovi na sanaciji hrama, prema uputstvima novosadskog gradskog Zavoda za zaštitu spomenika kulture. Po završetku osnovnih radova, hram je u jesen iste godine osveštan od strane sremskog episkopa Vasilija. U ovom hramu se pored drugih svetinja nalazi ikona Majke Božije Mlekopitateljnice i deo moštiju svetih mučenika Hozevitskih. Mlekopitateljnica je naziv za ikonu Presvete Bogorodice koju je Sveti Sava doneo iz manastira Svetog Save Osvećenog kod Jerusalima i položio je u svoju isposnicu na Svetoj Gori. Predanje kaže da se tako ispunilo proročanstvo Svetog Save Osvećenog, izrečeno 800 godina pre toga da će doći neki sveštenik Sava iz Srbije i da, kada se to desi, njemu treba predati ikonu i žezlo. I tako, kada je Sveti Sava posetio manastir monasi su se setili proročanstva i ispunili želju svog osnivača. Svetoj Ikoni Bogorodice Mlekopitateljnice mnogi pravoslavni hrišćani obraćaju se sa verom i molitvom i preko nje dobijaju blagodatnu pomoć za spasenje. Kopije ove svete ikone danas se mogu naći širom sveta. Njima se mole devojke za zdravlje i sreću, a naročito žene - veruje se da ona pomaže kod porođaja, pri nedostatku majčinog mleka, vaspitanje dece, ali i za spasenje. Čudotvornu ikonu Bogorodicu Mlekopitateljnicu je po predanju, uz još dve poznate ikone, naslikao Sveti Apostol i Jevadjelista Luka po blagoslovu same Carice Nebeske, po njenom stvarnom liku, i predstavlja možda jednu od najstarijih ikona na Svetoj Gori a možda i u svetu. Jedna je od najveće 3 srpske svetinje, uz štap Svetog Save koji se takodje nalazi u Isposnici, i čuvene ikone Bogorodice Trojeručice, koja se čuva u Hilandaru.

I tako, istražujući priču o parku, završila sam pričom o neobičnoj crkvici koja se nalazi u delu nekadašnjeg Molinarijevog parka. Toliko istorije, toliko interesantnih priča se krije o prelepoj Petrovaradinskoj tvrđavi da definitivno želim još da ih čujem...