poNEŠTOzaSVAKOG: Maglić

Na samo 30 kilometara od Novog Sada, nalazi se selo Maglić, a na ulasku u selo, postavljena je tabla na kojoj piše "Dobro došli u Maglić, selo koje ima sve". To mesto nekada je bilo eks-teritorijalna komuna grčkih partizana, a danas ga zovu Jugoslavija u malom. Maglić u svom razvoju ima četiri faze: srednjovekovnu, nemačku (1786—1945), grčku (1945—1949) i jugoslovensku, u kojoj su stvoreni preduslovi za sveopšti napredak i izgradnju modernog i razvijenog naselja.

Ime se prvi put javlja već u XIII veku kao mađarsko naselje Keszi (Kesi). Ugarski kralj Štefan V darovao je kao nagradu za vernu službu braći Martinu i Kelemenu Marcel 1263. godine dobro zvano Keszi. Na ovom velikom vlastelinskom gazdinstvu bilo je u ono vreme osam sela, od kojih su tokom vremena, a pogotovo posle Rakocijeve bune, sačuvana samo dva, Petrovac i Buljkes. Imenima tih naselja zvanih Keszi, da bi su se međusobno razlikovala, dodavana su u prefiksu imena njihovih vlasnika odnosno posednika. Tako je vlasnik sela bio Savolj, prema kome je i naselje nazvano Savolj-keszi, kasnije u svojoj etimološkoj evoluciji transformisano u Bouljkeszi, Buljkeszi i na kraju u Bukljes.

Kasnije se ovo naselje pominje i u turskim tefterima (poreskim spisima), najpre 1554. godine kao naselje u bačkoj nahiji sa 2, 1570. sa 3 i 1590. sa 7 poreskih obveznih kuća. Posle proterivanja Turaka ovo selo je, pošto se nije javio zakonski naslednik, pripalo krunskom posedu. Godine 1717. opet se pominje Buljkes koji se kao pustara šest godina kasnije pripaja graničarima. Na ovu pustaru graničari su isterivali rogatu stoku na ispašu. Godine 1728. ova pustara je bila naseljena, ali 1737. g. pominje se samo njeno ime. Posle ukidanja vojne granice 1745. pustara se opet pripaja krunskom posedu.

Za vreme Terezijanske kolonizacije ovu pustaru 1786. prvi put naseljavaju Nemci i to u prilično velikom broju. Najviše ih je bilo iz švapskih krajeva (Švabenlanda) pa su ih pripadnici ostalih naroda nazvali Švabama. Bulkes je tokom 18. i 19. veka prilično brzo rastao i do 1900. je već imao preko 3.000 stanovnika. Nemački naseljenici, kolonisti imali su u odnosu na ostale stanovnike, pretežno kmetove, prilične povlastice i niz privilegija, što im je omogućilo da za kratko vreme organizuju život, da osnuju reformatorsku crkvenu opštinu, da razviju i unaprede poljoprivrednu i zanatsku proizvodnju.

Kako se Drugi svetski rat privodio kraju a saveznička pobeda se osećala u vazduhu, nekadašnji Buljkes a današnji Bački Maglić tada napuštaju Nemci, koji su činili većinsko stanovništvo ovog malog vojvođanskog mesta, a najveći broj njih seli se u Nemačku. Kao i ostala nemačka sela u Vojvodini i Bulkes je ostao bez stanovnika, ali kuće su ostale opremljene. U maju 1945. u ove nameštene kuće doselilo se 4.650 grčkih izbeglica, pripadnika narodnooslobodilačke armije "ELAS" (komesari, komandanti, partijski rukovodioci), koji su uveli svoje zakone i monetarnu valutu. I tako, u Vojvodini je u selu Bulkes u periodu od 1945. do 1948. postojala Autonomna Grčka Republika. Država u državi! U početku je to bio samo sabirni logor, u koji su vojnici dolazili na oporavak, no kasnije je život u Bulkesu organizovaniji. O redu se brinula policija "IKA". Imali su svoju štampariju koja je izdavala "Glas Bulkesa". Sredstvo plaćanja bila je grčka moneta – drahme, ali i novac koji je štampan u lokalnoj štampariji, simbolično nazvan Buljkeski dinar.

Rezolucija Informbira podelila je Grke u Bulkesu. Jedni su podržavali Staljina a drugi KPJ. Da bi se sprečilo međusobno trvenje pa i ubijanje donesena je u proleće 1949. odluka da Grci koji su za Rezoluciju budu iseljeni, a oni koji su verni KPJ imali su pravo slobodnog izbora pa su neki od njih i ostali. I tako, samo nakon nekoliko godina Grci se vraćaju u matičnu zemlju a 1949. selo pretežno naseljavaju srpske porodice iz Bosne i Hercegovine. Završetkom ovog doseljavanja označen je i kraj doseljavanja, jer su skoro sve kuće bile useljene.

Sam naziv Maglić nosi od 1949. godine kada je preimenovan iz Buljkesa u Maglić, zato što je kao planina tromeđa između Crne Gore, Bosne i Srbije, jedna simbolika svih naroda koji su se doselili od 1949. pa sve do 1954. kada su trajale te kolonizacije.

Danas u selu živi više od deset nacija, takozvani ekonomski migranti koji su ga naselili pedesetih godina prošlog veka. Stopa nezaposlenosti u Magliću je niska, a meštani često kroz šalu kažu da ne radi samo onaj ko neće. Kako ne bi zaboravili na tradiciju i poreklo oni su pre više od 70 godina osnovali KUD "Đura Jakšić" koji danas broji oko stotinu članova.

Tokom decenija, Maglić se postepeno razvijao da bi postao jedno od najrazvijenijih sela u Vojvodini. Vredni meštani mogu se pohvaliti time što imaju sve asfaltirane ulice, moderan vrtić, sportsku halu, bazene, kanalizaciju, mlekaru, od divlje deponije napravili su jezero, izgradili su novu pravoslavnu crkvu Svetog Lazara i otvorili fabrike koje zapošljavaju nekoliko stotina ljudi.

Rekonstruisana je i nemačka crkva stara 200 godina. U drugoj polovini 18. veka, prilikom naseljavanja tadašnjeg Buljkesa, a današnjeg Maglića, podignuta je drvena građevina za molitvu. Zbog lošeg materijala ubrzo je postala trošna i ruševna, pa su stanovnici Buljkesa 1814. jednoglasno odlučili da izgade novu crkvu. Kamen temeljac je položen 29. septembra 1817. a u oktobru 1820. crkva je bila sagrađena. Iznad vrata nalazi se natipis na nemačkom jeziku kojim se 1886. obeležava 100 godina od doseljavanja Nemaca u Bulkes (u vreme cara Franca Jozefa Drugog) kao i 150 godina 1936. u Kraljevini Jugoslaviji.

Meštani su otvorili i jedan velelepni park u spomen našem legendarnom odbojkašu Žarku Petroviću.

Žarko Petrović bio je srpski odbojkaš i jugoslovenski reprezentativac, rođen 1964. u Novom Sadu a odbojku je počeo da trenira u OK Maglić iz Maglića. Sa nepunih 18 godina prešao je u novosadsku Vojvodinu i u njoj stekao slavu i reprezentativni status. Njegova bista stoji pored veštačkog jezera i teretane na otvorenom u Magliću. Veštačko jezero je napravljeno u rupi iz koje su Nemci pre rata vadili glinu za pravljenje kuća, danas je lepo uređeno i poribljeno.

Pogon za mlevenje hmelja, vredan primer industijske baštine stoji zapušten i zaboravljen između savremenih pogona čipsare "Pepsico" ("Marbo") i takođe zapuštene zgrade Železničke stanice u Magliću. Do pre 20 godina je u Vojvodini pod hmeljom bilo preko 1.300 hektara, danas samo 20-ak hektara i to u susednom Bačkom Petrovcu.

Na Novom groblju na ulazu nalazi se popis svih sahranjenih stanovnika sela, retka praksa koja nije viđena u Vojvodini.

Među grobovima pažnju skreće dirljiva ljubav koju je jedan Slobodan prema svojoj prošle godine preminuloj supruzi Tereziji ovekovečio na zajedničkom nadgrobnom spomeniku.

Zabranjena ljubav na nacionalnoj osnovi, prisilno razdvajanje (veza datira od njihove 16. godine u vremenima kada se roditeljska još poštovala i znalo se čija je reč poslednja) i ponovni, slučajni susret nakon 20 godina zrelih porodičnih ljudi. Nakon tog susreta, nikada se više nisu razdvojili do momenta kada ih je smrt razdvojila. Od tada, Slobodan svako jutro na groblju uz kafu ispriča Terezi svoju noć, a samo on zna kako mu je, i svaki smiraj dana je opet kod nje na čašici razgovora.

Osnovna škola “Žarko Zrenjanin” u Magliću, ime nosi po narodnom heroju Jugoslavije, Žarku Zrenjaninu, a počela je sa radom 1949. godine.

Zahvaljujući vredim, spretnim stanovnicima, ovo vojvođansko mesto je primer da se sela ipak ne moraju ugasiti ako ljudima koji tu žive omogućimo da imaju uslove za dobar život. Pored toga ovo mesto je izuzetno čisto, uređeno, prepuno zelenila, cveća i za primer drugima kako se može voditi računa o mestu boravka, samo ako se hoće.